OSMOZA
Osmoza
Obrnuta (reverzna) osmoza, takodje poznata i kao hiperfiltracija je skoro savršen proces filtriranja vode. Ovaj proces omogućuje odstranjivanje najsitnijih čestica iz vode. Obrnuta osmoza se koristi za prečišćavanje vode i odstranjivanje anorganskih minerala, soli i ostalih nečistoća u cilju poboljšanja izgleda, ukusa i ostalih svojstava vode. Tako se dobija kvalitet vode koji zadovoljava i najzahtevnije specifikacije. Nakon poznatih načina prečišćavanja vode industrijskom filtracijom, prokuvavanjem i hlorisanjem, došlo se do tehnički skoro savršenog načina filtracije vode, koji gotovo od svake vode moze načiniti pitku. To je postupak obrnute osmoze.
Osmotske membrane koje se koriste u ovom postupku imaju toliko sitne otvore da kroz njih mogu proći gotovo samo molekuli čiste vode, a sve nečistoće ostaju na membrani i izbacuju preko odvoda kao tehnička otpadna voda. Ovakvim načinom prečišćavanja dobija se pitka voda visokog kvaliteta koja se može koristiti i u medicinske svrhe. U ovom procesu se koristi polupropusna membrana koja propušta tečnost koja se prečišćava, istovremeno odbacujući ostale sastojke.
| Supstance koje se uklapaju | Filter sa vlaknima | Filter sa aktivnim ugljem | Reversna osmoza | Jono-izmenjivač | Destilacija | UV dezinfekcija |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazirijum | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Arsen | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Olovo | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Kadmijum | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Kalijum | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Sulfati | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Tvrdoća (ca) | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Tvrdoća (mr) | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Nitrati | - | - | ++ | ++ | ++ | - |
| Hloridi | - | - | ++ | - | ++ | - |
| Fekalne bakterije | - | - | ++ | - | ++ | ++ |
| Virusi | - | - | ++ | - | ++ | ++ |
| Protozoe ciste* | ++ | - | ++ | - | ++ | + |
| Organske materije | - | ++ | ++ | - | + | - |
| THMI THE** | - | ++ | ++ | - | + | - |
| Hlor | - | ++ | ++ | - | + | - |
| Pesticidi | - | ++ | ++ | - | + | - |
| Sediment materije | +/- | ++ | - | ++ | - | - |
| Boja i ukus | - | ++ | ++ | - | - | - |
| Azbest | ++ | - | ++ | - | ++ | - |
Legenda:
– Bez efekta,
+/- Neke redukuje delimično
+ Dobro uklanja
++ Veoma dobro uklanja
* Zahtjeva filter sa revirzibilnom osmozom i tada je efikasno uklanja
** Trihalometani – THE-Trihaloetilen
U prirodi postupak osmoze koriste biljke, putem koje iz sredine sa manjim unutrasnjim pritiskom, kao što je zemlja, crpe hranljive materije i prenose ih polupropusnim membranama i do zadnjeg lista na njihovom vrhu. U osmotskoj membrani se događa obrnut proces. Otvori na polupropusnoj osmotskoj membrani su toliko sitni da zadrzavaju najveci deo nečistoća iz vode, čak i molekularne spojeve. Najmanja poznata bakterija veličine je 0,2 mikrona, najmanji virus 0,002 mikrona, a otvor na polupropusnoj membrani veličine je 0,0005 mikrona. Iz ove komparacije je vidljivo da niti virus niti bakterija ne mogu proći kroz otvor na membrani.
Kada voda zajedno sa prisutnim nečistoćama dođe na osmotsku membranu, njen tok se disperzira u dva dela: probojni koji prolazi kroz otvore membrane i predstavlja prečišćenu vodu, i koncentrisani koji zajedno sa zadržanim nečistoćama odlazi u odvod u obliku tehničke otpadne vode.
Sistem obrnute osmoze su prvobitno usavršili americki naučnici nakon Drugog svetskog rata, a početkom razdoblja hladnog rata. Vlada SAD-a počela je investirati stotine miliona dolara u cilju pronalaska najbolje metode tretiranja i prečišćavanja pitke vode kao mjere predostrožnosti u slučaju napada hemijskim i biološkim oružjem. Tokom šezdesetih godina tehnologija obrnute osmoze koristila se iskljucivo u vojne svrhe. 1962 godine, vlada SAD-a gradi prva postrojenja dnevno proizvodeći 3.000 litara vode, isključivo za potrebe vojnog osoblja.
Danas obrnuta (reverzna) osmoza ostaje metoda koja najviše doprinosi zdravom načinu življenja, a ujedno omogućava ekonomsko gazdovanje resursima vode, pa se stoga ovaj izum smatra jednim od najvecih tehnoloških prekretnica u ovom veku.